Ortaylı, ”Osmanlıda adam kayırıcılığa izin verilmez” dedi ve ekledi ”Sokollu kendi akrabalarını yerleştirmeye başladığı için öldürüldü”

CNN TÜRK ekranlarında yayınlanan Aykırı Sorular, tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı’yı konuk etti. Enver Aysever’in sorularını yanıtlayan Ortaylı, Türkiye’de hukuk ve eğitim sistemine ilişkin açıklamalarda açıklamalarda bulundu.

Demokrasilerde nepotizmin tehlikeli olduğuna dikkat çeken Ortaylı “Osmanlı’da yeğenler kayırılmazdı” dedi. Türkiye’de Cumhuriyet sonrası dönemde bu durumun yaygınlaşıp devam ettiğini vurgulayarak “Liyakat sisteminin kaldırılması, demokrasinin başını yer” dedi.

PARALEL DEVLETE ÇOCUKLAR BİLE İNANMAZ

SOKOLLU MEHMET PAŞA KİMDİR?

Sokollu Mehmed Paşa (1505 – 11 Ekim 1579), Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve yine I. Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde toplam 14 yıl, 3 ay, 17 gün Osmanlı Devleti’nin sadrazamlığını yapmış Boşnak asıllı bir Osmanlı devlet adamıdır.

Kanuni’nin son vezir-i azamı olmuştur. Hem Osmanlı İmparatorluğu’nun zirvede bulunduğu dönemi simgelemesi itibariyle hem de icraatları, projeleri ve kişiliği sayesinde en büyük Osmanlı sadrazamlarından biri kabul edilir. İki metreyi aşan boyu ile aynı zamanda en uzun boylu Osmanlı sadrazamı idi.

Kanuni Sultan Süleyman ilerleyen yaşı yüzünden devlet yönetimine daha az karışmaya başladığı dönemde çok güvendiği Sokollu’ya geniş yetkiler vermişti. 1561′de üçüncü vezir iken Süleyman’ın torunu ve Sultan II. Selim’in kızı Esmehan Sultan ile evlendirildi.

Bu tarihten ölümüne kadarki 15 yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu’nun idaresini fiilen elinde tuttu.

Sokollu Mehmed Paşa, 11 Ekim 1579 tarihinde III. Murad’ın eşi Safiye Sultan tarafından tutulan ve derviş kılığına girmiş bir yeniçeri tarafından bir ikindi divanı çıkışında kalbinden hançerlenerek öldürüldü.

“Paralel devlet deniyor. Paralel devlet dediğiniz şey, bazı adamlar devletin içine giriyor, bazı postları ele geçiriyor. Kendi yandaşlarını dolduruyor, örgütlenme yapıyorlar. Kastedilen bu olsa gerek… Bu kolay bir iş değildir. Bir yerden birileri girecek bir yapının içine, yandaşlarını dolduracak tepeden tırnağa… Canlarının istediğini yapacaklar. Bu kolay olmaz. Bunu çocuk bile yutmaz… Der ki birden bire çıktılar kalemlerimi, silgilerimi kullanmaya başladılar der. Yolsuzluğu örtmekle ilgisi yok. Bir iş için siz yandaşlarınızın desteğini almak için onları kullanırsınız. Sonra işinize gelmeyen bir takım işler olunca, ya da uzlaşmazlık çıkınca, çekişirsiniz. Bu kadar açık. “

SOKULLU’YU BU YÜZDEN ÖLDÜRDÜLER

Tarihçi Ortaylı Osmanlı’da kayırmacılığın olmayacağını vurgulayarak şunları söyledi: “Devlet geleneğinde ortak kabul edilmez. Osmanlıda adam kayırıcılığa izin verilmez. Neden çok namuslu ve adil oldukları için değil. Kendisi tehlikeye girer, Sokollu Mehmet Paşa’nın ki muhteşem bir vezirdir. Çok uzun süre vezaret yaptı. Fevkalade becerikli, yetenekli, bilgisi geniştir… Bir ruhban aileden gelmedir. Devşirmedir fakat fevkalade bire müslümandır. İyi eğitim görmüştür. Bu zatın suikasta kurban gittiği açıktır. Neden? Bu kadar faydalı adam neden öldürüldü? Çünkü kendi akrabalarını yerleştirmeye başlamıştır. Bunu bir amaç için mi yaptığı tartışılır. Fakat şüphelenilir. Her şeyin denetimine hakim bu adamın sağa sola kendi akrabalarını, oranın valisi, buranın genel valisi diye atamasından şüphelenildi.

OSMANLI’DA YEĞENLER KAYRILMAZDI

Osmanlıda bu tip nepotizm olmaz. Yeğencilik olmaz… Bugüne gelince iki üç vilayet var sanki kutsal toprak, referans oluyor o vilayetler… İsmini bile veremezsin. Versene hadi göreyim. Belirli gruplar, belirli mensuplar. Onlar arasında gidiyor. Bu demokrasinin kendisinin başını yer. Demokrasi yüksek derecede başarı sistemidir, eğimden tecrübeden ileri gelen bir liyakat sistemidir. Türkiye’de işlemiyor. En ideale yakın işlediği yerde bile aksaklık yaşıyor. Ama bizde hiç işlemiyor.

Çok yakın zamana kadar, Osmanlı’da da böyleydi; çalışkan, kafası işleyen, devlete ve amirlerine demektir o tabi, sadakati olanlar yükselirdi, bu gittikçe kapalı sisteme dönüştü. Bugün kapalı sistem. Belirli grupların sadık, diğerlerinin ise sadık olmayacağı düşünülüyor. O gruplardan birini alırsan bile, geçici olarak alıyorsun.”

KAYNAK : sonsayfa.com